Non podo! Definitivamente, non podo! Poida que estea maior, que xa non teña folgos, ou azos, pero non podo facelo! Chegou o tan “temido”momento do Entroido. Isto supera con moito ao Nadal, e non vaiades a pensar que foi doado sobrevivir a Papá Noel, ao Paxe real, ao Apalpador, aos Reis Magos …, pero o Entroido son palabras maiores.
O listón está moi alto, xa non sabemos que discorrer para demostrar ano tras ano a nosa creatividade e orixinalidade in crescendo; en breve teremos que realizar unhas estadías de estudo nas Canarias ou no Brasil para inspirarnos nas súas famosas comparsas e coñecer novos materiais e técnicas a empregar. O do Entroido galego xa está superado, hai peliqueiros, madamas e cigarróns en calquera punto xeográfico de Galicia. Bo é que, como este ano cadra Xacobeo, sempre podemos recorrer ao “pelegrín”; agora que xa non se peregrina por motivos relixiosos, dígoo polas distintas confesións dos nenos.
Mesmo parece que o Entroido é onde nola xogamos. O mellor, conseguir que todo o centro se meta nunha historia, e cada clase sexa unha parte ou persoaxes da mesma: de feira medieval, de fondo do mar, de contos infantís, de diversidade étnica (moi multicultural se non fose polos tópicos); pola contra, nestes casos sempre hai alguén se queixa de que lle tocou o “menos vistoso”.
O gran día, algúns pais e nais ata solicitan permiso para ausentarse do seu traballo e acudir ao desfile, nalgunhas vilas córtase o tráfico, todo son nervios, contratempos (a choiva sempre desluce e deteriora os traxes) e imprevistos de última hora. As criaturas suorosas e cansas desde primeiras horas da mañá, saben que para lograr sacarse os disfraces teñen que esperar ao paseillo, ás reportaxes gráficas e a que pase a pantagruélica sesión (a deshora) de degustación de produtos típicos do Entroido, que dito sexa de paso, a moi poucos lles gustan.
Sei un segredo, cando os nenos son pequenos a moi poucos lle gusta ir disfrazados do que lles tocou na escola; sinto dicilo, pero aí as fadas, bruxas, Batman, Spiderman, o Zorro, Bob Esponja, raíñas, princesas e piratas gañáronnos a partida; a nosa elección, de seguro é máis “educativa” pero que lle imos facer!
Houbo un feito que marcou un fito nos disfraces escolares, a aparición das bolsas de plástico de cores. Cunha grampadora, cinta adhesiva, pegamento e autocolantes, as bolsas acadaban o seu máximo esplendor. Hai un antes e un despois das bolsas de cores. Pouco a pouco as empresas comerciais de material escolar viron o filón e brindáronnos todo tipo de adobíos que permiten dar renda solta á nosa vena deseñadora e creativa. Por certo, agora atopamos bolsas todo o ano, será porque tamén se fan disfraces nos obradoiros de lecer do Nadal, nos do verán, nos de Semana Santa…
Trala patronaxe, cando facíamos o prototipo ou versión Beta dos disfraces case nos chegábamos a emocionar, o malo, facer os vintecatro restantes; pero ben, para iso sempre se di que as de infantil somos o colectivo máis activo, implicado e creativo, non? E senón, tamén cabe a posibilidade de pedir a colaboración dos pais e nais; os destas idades préstanse a case todo o que lles pidamos do centro. Outra posibilidade é a de amosarlles o “prototipo” e que cadaquén lle arranxe o do seu picariño/a; teño visto nais resollando entre o Todo a cien e o Bazar chino, pero non todas, algunhas ata esperan con ilusión estas datas.
Non nos enganemos o noso alumnado non pode facer todos eses atrezzos. E coma sempre, volvo a preguntar: e todo isto, para que? Xa coñezo a resposta de que é para evitar as diferenzas evidentes entre eles, deste xeito uniformámolos a todos e asunto resolto. E volvo a preguntar: estamos seguras de que estes disfraces realmente lles gustan aos nenos e nenas? Tamén coñezo a resposta de que formando parte dun proxecto, a festa viría a ser o colofón da experiencia didáctica.
Non vaiades a pensar que digo todo isto por non pasar o traballo de facer os disfraces; confeso que tiven desvelos e que me debandei os miolos pensando en como darlle o corte a un pantalón de toreiro para que quedara pegado ao corpo, ou como conseguir que os rabos dos ratos quedaran levantados e ensarillados. Pero coa distancia precisa volvo a facerme as mesmas preguntas. Tamén pode ser debido a que teño unha clase de vintecinco nenos de tres anos e só de pensalo escórreme unha suor fría polo espiñazo.
Non conto nada novo se digo que aos nenos e nenas gústalles disfrazarse, transformarse noutro ou noutra cun simple pano, ou cunhas gafas, ou cun sombreiro, e se lles deixamos maquillaxes xa nin vos conto… Polo cal eu téñoo claro, desmarcareime e afiliareime á “banda do trapo”. Facilitareille retrincos de tela e adobíos, colares, coroas, panos, cinturóns e que cadaquén se disfrace nestes días como queira. Argumentos non me faltan:
1º O etnográfico: o Entroido tradicional consistía en poñerse roupas vellas e ocultalo rostro pintándoo cun tizón e deste xeito percorrer as aldeas pedindo esmolas.
2º O ecolóxico: por ser coherentes cos principios da sostibilidade e do consumo responsable.
3º O pedagóxico: porque a creatividade desenvólvese, basicamente, coa práctica.
4º O lúdico: porque se é unha festa para goce dos nenos e das nenas, ten que facelos desfrutar, a eles.
E sobre todo, porque teño moi presentes as verbas de Concepción Arenal, en 1881, coas que iniciábamos este bloque, pero volvo a recoller aquí e que cadaquén as entenda como queira:
“Para que la maestra sea la que debe ser es necesario que deje de ser niñera, y además que no enseñe labores manuales, enseñanza que tal como hoy la da de nada o poco sirve, y que hace imposible la literaria.(…)”
Nota: Coma sempre, esaxero moito nas miñas narracións, pero que ninguén se ofenda porque estaba a falar de min mesma. Percorrín o mesmo camiño ca todos pero agora quero pararme, reflexionar e non deixarme arrastrar por inercias e rutinas analizando con moito tino as súas vantaxes e desvantaxes.
