Televisión si ou non?

Hai uns días, unha nai manifestábanos as súas dúbidas canto ao consumo televisivo por parte do seu fillo. Por unha banda era coñecedora de todo canto se di sobre o uso abusivo da TV, dos seus efectos nocivos, e das súas consecuencias, entre elas o sedentarismo; pola outra dicíanos que dada a súa situación familiar, tampouco dispoñía de moitas alternativas para o tempo de lecer, sobre todo, nos días de inverno nos que non é posible saír á rúa. Esgrimía ademais que o neno aprendía moito da televisión, de feito, parte do vocabulario que empregaba non podía ter outra orixe que non fose a televisión.

Sabemos que estaba tratando de tranquilizar a súa conciencia, non dispuña de tempo nin de recursos, a televisión está aí á man, é do agrado do neno e polo tanto quería ver o positivo diso. Que responder nestes casos?, mantémonos na nosa postura totalmente contrarios á TV, aínda que na nosa casa non nos apliquemos o conto?, martirizamos a esta nai por ser unha irresponsable ou dámoslle unhas claves a ter en conta á hora de seleccionar programas?

Malia a competencia das TIC, a televisión segue ocupando parte do tempo de lecer do noso alumnado. E os medios de comunicación poden ser unha ferramenta de enorme utilidade para a educación e formación de menores pero faise preciso protexelos perante os contidos inadecuados e usos abusivos. Cómpre recordar que o audiovisual ten unha grande incidencia na construción da identidade infantil e xuvenil.

Agora, cada vez máis empezan a aparecer estudos que xa non demonizan a televisión, senón que salientan as vantaxes deste medio. Apuntan tamén que o problema radica na programación e nos produtos televisivos que se lle ofrecen aos máis pequenos, e isto si é unha responsabilidade dos gobernos, non das familias.

Os responsables da programación infantil deberían velar por si:

–          As imaxes que os menores reciben de si mesmos a través dos relatos televisivos contribúen positivamente á súa comprensión do mundo, dos demais e de si mesmos?

–          Inscríbense en modelos pedagóxicos determinados ou compadécense dos estadios de evolución psicolóxica nestes segmentos de idade?

–          Como se prové aos menores de coñecementos e de habilidades para a convivencia e a resolución axeitada dos conflitos vitais?

–          Existen asociacións claras entre valores positivos e personaxes atractivos, ou pola contra, téndese á disociación?

–          Búscase unha representación realista do menor ou pola contra utilízase simbolicamente a súa imaxe para trasladar determinadas mensaxes?

–          Cal é a proposta de interacción entre iguais entre os diferentes segmentos de idade, con pais/nais, profesorado e outras figuras de referencia?

Dito de outro xeito deberían facer unha análise das mensaxes que se transmiten, tanto a nivel temático, semántico e actancial, no que se vexa o seu sentido narrativo (personaxe presentado como positivo, negativo ou neutro); as actitudes e comportamentos na narración, os asuntos cos que aparece vinculado e involucrado; as relacións familiares que establece (paternofiliais, fraternais, etc), as relacións extrafamiliares con adultos e con menores; e as súas actitudes e comportamentos en espazos públicos e privados.

Repetimos, isto é unha responsabilidade dos gobernos. Non se lle pode ir con contos ás familias dicíndolle que deben ver a televisión cos fillos/as, que deben supervisar previamente os programas que consumen, que deben charlar sobre estes programas…, e un longo repertorio de boas intencións, porque se as familias tiveran tempo para facer isto, ao mellor non tiñan que recorrer á televisión.